Íslenski humarinn er í útrýmingarhættu

Oddviti Pírata í Suðurkjördæmi skrifar um alvarlegt ástand humarstofnsins og leiðir til úrbóta.

Humarinn er nánast útdauður á Íslandsmiðum. Humarstofninn er kominn undir varúðarmörk og búið að friða helstu humarslóðirnar. Veiðar á humri byrjuðu ekki að ráði fyrr en upp úr 1950 þannig að þetta tók okkur ekki nema 70 ár.

„Stofnstærð humars lækkaði um 27% á tímabilinu 2016-2020.“*
„Humarstofninn er talinn undir líklegum varúðarmörkum …“*
*Heimild: Ástand nytjastofna sjávar og ráðgjöf 2021, Hafrannsóknastofnun, 28. janúar 2021.m.

Humarinn lifir að meðaltali í 5-10 ár og verður ekki kynþroska fyrr en fjögurra ára. Hann ferðast ekki mikið eða langt. Þetta höfum við vitað lengi og því hafa humarveiðiskipin leitað á sömu mið um áraraðir.

Nú er hins vegar svo komið að sjávarbotn humarslóða við Ísland er orðinn eins og eyðimörk eftir humartroll. Humarinn á erfitt uppdráttar við slíkar aðstæður sem sést einna best á því að nú veiðist aðeins stærri og eldri humar. Á því er einföld skýring: Það er bara enginn smærri humar. Hann nær sér ekki á strik.AUGLÝSING

Hryðjuverk gegn humarstofninum

Maður hefði haldið að humarinn yrði alfriðaður á meðan rannsakað yrði hvort skaðinn á hafsbotninum og stofninum er óafturkræfur eða hvort við getum lagfært eitthvað af þessum mannlegu hryðjuverkum á humarstofninum og heimkynnum hans, en nei. 

Þrátt fyrir þessar upplýsingar og ráðstafanir gaf Hafró út rannsókna- eða könnunarkvóta fyrir vertíðina 2019 upp á 235 tonn, árið 2020 uppá 214 tonn og 143 tonn fyrir vertíðina 2021. Þetta er til að rannsaka megi samsetningu, dreifingu og stærð stofnsins.

Það er sjálfsagt að gefa út könnunar- og rannsóknakvóta en ég er með athugasemdir sem ég treysti á að Hafró taki til skoðunar.

  1. Rannsóknakvóti á að vera mjög í hófi. Þetta er óhóflegt magn. Aðrar umhverfisvænni aðferðir eru til við rannsóknir á humarstofni.
  2. Hafró á að sjá um veiðar rannsóknakvóta – ekki úthluta honum til handhafa kvótans sem sjálfir bera mesta ábyrgð á skelfilegri stöðu humarsins og hans heimaslóða.
  3. Nýta á betur neðansjávarmyndavélar við rannsóknir og humarholumyndatökur.
  4. Hafró átti að hefja fyrir löngu hljóðmerkjamælingar. Þær hófust 2020.
  5. Rannsóknakvótann á að ná í með gildrum en ekki trolli.
  6. Hafró átti að vera fyrir löngu byrjuð að rannsaka mismunandi veiðiaðferðir á humri og veiðarfærum s.s. gildrum.

Viðvörunarbjöllur hringdu árum saman

Þegar kvótakerfið var sett á og Hafrannsóknastofnun falið að rannsaka og gefa ráð um nýtingu til að tryggja sjálfbærni fiskveiða þá voru markmiðin háleit: Að vernda fiskistofna, stuðla að hagkvæmri nýtingu þeirra, treysta atvinnu og efla byggð í landinu. Það þarf ekki að fara mörgum orðum um það að þessi markmið hafa aldrei náðst og reyndar höfum við aldrei verið fjær þeim markmiðum varðandi einstakar tegundir eins og humarinn, rækju, þorskinn, loðnuna o.fl.Kvótakerfinu og Hafró verður þó ekki einu kennt um. Hafrannsóknir eru ónákvæm vísindi. Það hafa orðið breytingar á lífríki hafsins, hitafarsbreytingar, ástand fiskistofna á hafsvæðum í kringum okkur og veiðigeta stóru skipanna gjörbreyst.  En sökum fjárskorts hefur Hafró ekki getað sinnt þeim rannsóknum sem það vill og þarf að sinna.

Enda er enginn sjáanlegur munur á veiðum á humri frá því kvótakerfinu var komið á. Frá 1984-2016 hefur meðaltalsafli á humri á hverri vertíð verið rétt rúm 1700 tonn. Allt þar til 2013 var veitt fram yfir ráðgjöf. Síðan þá hefur ekki náðst að fullnýta útgefnar heimildir. Fiskveiðiárið 2016/2017 var tillaga Hafró 1300 tonn, náðust tæp 1200 tonn upp úr sjó. 2017/2018 var tillagan 1150 tonn – þá náðust um 800 tonn upp úr sjó. Viðvörunarbjöllurnar voru löngu farnar að hringja.

Eflum sjálfstæði Hafró

Þetta er grafalvarlegt mál og alltof seint í rassinn gripið. Undanfarin ár hefur veiðitímabilið m.a.s. lengst um nokkra mánuði en samt næst ekki að veiða upp í ráðgjöfina. Ég er hrædd um að við þurfum að horfast í augu við óafturkræfar breytingar. Ganga strax í rannsóknir á því hvernig við getum bætt úr. Við gerum það ekki með núverandi tilhögun könnunarkvótans heldur eyðileggjum enn meira.

Það verður að ráðast í breytingar á hafrannsóknum við Ísland. Fyrst þyrfti að gera úttekt á starfsháttum Hafró. Við eigum frábæra vísindamenn þar innanborðs en stjórnendur eru undir hælnum á ráðuneyti og ráðherra sjávarútvegsmála. Þar næst þurfum við að tryggja nægt fjármagn til rannsóknanna, og víkka út rannsóknir sem nái þá til ástands hafsbotns, veiðiaðferða og veiðarfæra. Að lokum verður að tryggja sjálfstæði stofnunarinnar. Það er hægt með ýmsum hætti, mér líst best á að hún verði sjálfstæð rannsókna- og vísindastofnun undir Háskóla Íslands og ráðgjafanefndin, sem er samsett að meirihluta af sérhagsmunaaðilum innan greinarinnar, lögð niður.

Hvort sem við erum friðunar- eða nýtingarsinnar þá getum við öll sammælst um að núverandi staða er óboðleg. Humarinn við Íslandsstrendur er í hættu og ef viljum neyta hans án þess að fá óbragð í munninn þá verður að bregðast við strax.

Heimildir:

Tækni- og ráðgjafaskýrslur Hafró, ársskýrslur Hafró og hafro.is, töluleg gögn frá Fiskistofu, Marinetraffic.com, lög um rannsóknir í þágu atvinnuveganna og grein á mbl.is.

Upprunaleg birtingKjarninn

Kommentakerfi Pírata

Skrifa ummæli við þessa grein

Skrifaðu athugasemdina þína
Vinsamlegast sláðu inn nafnið þitt hér

Og ólögum eyða

Þegar öryggi okkar er ógnað hugsum við gjarnan um eigin hag en ekki annarra. Það er eingöngu...

On­lyFans, klám og ó­skyn­sam­legar refsingar

Umræðan um klám er mikilvæg og henni er hvergi nærri lokið. Það eru margir vinklar á henni...

Píratar í 10 ár og meira

Píratahreyfingin er 16 ára gömul á heimsvísu en 10 ára gömul á Íslandi. Árið 2013 tóku Píratar...

Borgarbúar skulu fá fyrsta flokks hjólastíga

Of oft þarf ég að grípa inn í tilvik þar sem mér finnst vanta upp á grænan...

Þegar kerfið segir nei

Þegar sambandsslit ganga vel eru þau samt erfið. Þegar þau ganga illa og annar aðilinn fæst jafnvel...

Áratugur í Íslenskum stjórnmálum

Það er sagt að vika sé langur tími í pólitík, svo það hlýtur að teljast ágætt að...

A Decade in Icelandic Politics

There is a saying that a week is a long time in politics, so the fact that...

Manneskjan í jakkafötunum

Áður en ég byrjaði í stjórnmálum sá ég þingmenn alltaf fyrir mér sem fólk í jakkafötum og...

Destroyed by Unjust Law

We tend to think of our own interests rather than others when our safety is threatened, but...

Og ólögum eyða

Þegar öryggi okkar er ógnað hugsum við gjarnan um eigin hag en ekki annarra. Það er eingöngu...

Börn í kerfinu þola enga bið

Samfélagið hefur nú heyrt hræðilegar og átakanlegar sögur af reynslu kvenna sem hlutu úrræði á Laugalandi í...

Suðvesturkjördæmi tapar þingmanni

Okkur mun ekki skorta áskoranir á nýju ári. Farsóttir, náttúruhamfarir og sveitarstjórnarkosningar auk þess sem Alþingi hefur...

Meina þingmenn það sem þeir sögðu?

Ríki heims stefna á að vinna langtum meira jarðefnaeldsneyti en óhætt er, ætli þau að ná markmiðum...

Lýðræði er miklu meira en bara kosningar

Slagorð Pírata fyrir alþingiskosningarnar er „Lýðræði - ekkert kjaftæði“ og ekki að ástæðulausu.  Píratar voru stofnaðir til þess...

Skattarnir sem þú sérð ekki

Við Píratar erum stundum gagnrýnd fyrir það að tala mikið um aðgerðir gegn spillingu. Það sé óþarfi...

Ert þú með lægri laun en þing­maður?

Píratar telja að skattkerfið eigi að vera tvennt: Stigvaxandi (á ensku: progressive) og grænt. Það þýðir annars vegar að...