Píratar lögðu nýlega fram frumvarp um styttri vinnuviku að frumkvæði Björns Levís Gunnarssonar, en það má lesa hér: Stytting vinnutíma – (eins og ávallt mæli ég með því að fólk lesi greinargerð fyrst, þegar það ætlar að kynna sér frumvarp).
Það er eitt sem er þess virði að nefna í sambandi við 8 tíma vinnudaginn. Maður gefur sér kannski fyrirfram að einhvern tíma hafi einhverjir sérfræðingar setist niður við borð og reiknað það út á gaumgæfilegan hátt að 8 tímar væru rökrétt viðmið fyrir hámarks framleiðni, og þess vegna sé þetta nú svona.
Svo er hinsvegar ekki.
8 tíma vinnudagurinn á sér uppruna úr iðnbyltingunni og átti mesta umræðan sér stað á 19. öld, löngu áður en við höfðum bíla, síma, tölvur og fleiri uppfinningar sem ættu að hafa sparað okkur heilmikinn daglegan tíma síðan þá og margfaldað framleiðni. Það voru (og eru) einfaldlega 24 klukkustundir í sólarhring og þá þótti einfalt að krefjast 8 tíma fyrir svefn, 8 tíma fyrir einkalíf og 8 tíma fyrir vinnu. Formúlan er í rauninni bara sólarhringur, deilt með þremur. Þetta er ekkert nánar reiknað út heldur en það.
Eftir stendur því spurningin hversu langur vinnudagur, í nútímasamfélagi, er heppilegastur fyrir hámarks framleiðni. Nákvæmlega ekkert bendir til þess að það séu 8 tímar. Þvert á móti er ýmislegt sem bendir í þveröfuga átt. Hér er til dæmis frétt um fyrirtæki á Íslandi sem hefur tekið upp styttri vinnuviku: Vinna minna en afkasta meira.
En síðan er líka hitt, að eftir alla þessa framleiðniaukningu og með öllum þessum uppfinningum og tækniframförum sem hafa átt sér stað á 20. og 21. öldinni, þá bara stenst það enga skoðun að við þurfum að vinna svona mikið til að halda uppi góðum lífskjörum. Tími frá vinnu er lífsgæði í eðli sínu, jafnvel ef maður hefur gaman af vinnunni sinni og við eigum alveg að hafa efni á því, af sömu ástæðu og að við höfum betur efni á þeim ýmsu lífsgæðum sem bjóðast í nútímanum. Reyndar, þá gæti maður spurt sig; til hvers að vera sífellt að vinna að tækniframförum, ef ekki einmitt til þess að láta vélar gera fyrir okkur það sem annars þarf manneskjur til?
